Graafschade
Natschade

Burcht/hol op ongewenste plek

Hieronder vind je een aantal suggesties voor mogelijke oplossingen voor dit knelpunt. Klik op een item voor een gedetailleerde uitleg.

Aanleg alternatieve burchtlocatie

>

Als een bever een hol of burcht heeft gemaakt op een ongewenste locatie of men wil voorkomen dat bevers een hol of burcht gaan graven, is het belangrijk om deze plek ongeschikt te maken. Dit kan door het opengraven en dichten van het hol of de burcht, het gebruik van gaas, damwand en stenen en het verlagen of verflauwen van de oever.

Alternatieve burchtlocatie

Daarnaast is het handig om op een minder kwetsbare locatie in het zelfde beverterritorium juist een plaats in te richten die zeer geschikt is voor een hol of burcht (afbeelding 1, 2 en 3) en waar dat geen kwaad kan. De ervaring leert namelijk dat als de omstandigheden gunstig zijn voor bevers, ze ook bij afwezigheid van heel geschikte oevers in staat zijn om een hol of burcht te construeren. Om dit te voorkomen kan op een minder kwetsbare locatie een geschikte oever worden ingericht met de volgende kenmerken:

  1. Steile oever
    Als een bever zich ergens vestigt, begint hij over het algemeen met het graven van een hol onder de waterlijn. Na enkele meters graaft hij omhoog om boven het grondwaterpeil uit te komen. Steile hogere oevers (die ook onder water steil doorlopen) zijn favoriet voor het graven van holen en de constructie van burchten.

    Let op: bij plekken waar gereden moet worden (onderhoudsmachines of verkeer) dienen er geen steile oevers aangelegd te worden binnen 15 tot 20 meter van het water. Maak deze oevers zo vlak en laag mogelijk. Zo kan ervoor gekozen worden om één oever plas/dras in te richten en te voorzien van een schouwpad en de oever aan de overzijde hoger (ca. 1 m) en steiler te maken en niet berijdbaar.
     
  2. Houtige beplanting
    Door het planten van houtige soorten waar de bever voorkeur voor heeft, wordt de oever aantrekkelijk gemaakt. Van de boomsoorten worden voornamelijk de zachte soorten gekozen zoals wilg en populier. Daarbij zorgen de wortels van de bomen en struiken voor een stabiel dak boven de kamer en is dekking en voedsel aanwezig.
     
  3. Waterdiepte
    Een bever heeft water nodig met een diepte van minimaal een halve meter. Op locaties waar de bever een hol of een burcht heeft, prefereert hij een waterdiepte van minimaal één meter. Waarschijnlijk heeft hij deze diepte nodig om bij strenge vorst te voorkomen dat de ingang dicht vriest en om ruimte te hebben om eventueel een wintervoorraad takken onder water voor de ingang aan te kunnen leggen. Bij een ondiepe watergang met stromend water, kunnen bevers een dam bouwen om de diepte en het wateroppervlak te vergroten. Door op de gewenste locatie de waterbodem dieper te leggen kan voorkomen worden dat bevers een dam bouwen, waardoor ongewenste vernatting ontstaat.

Potentiele locaties

Voor alternatieve locaties zijn bepaalde structuren extra aantrekkelijk voor bevers:

  • Kruising van watergangen, daardoor hebben ze mogelijkheden om meerdere ingangen naar verschillende richtingen te construeren. Dit is ook te bereiken door een naastgelegen watergang of waterpartij aan te takken.
  • (schier)eilanden, ook dit geeft meer mogelijkheden voor meerdere ingangen.
  • nevengeul, bij sommige beken bevinden zich nevengeulen. Dergelijke nevengeulen zijn zeer geschikt om als alternatieve burchtlocatie in te richten. Door bovenstrooms een drempel in de nevengeul te creëren kan voorkomen worden dat de verdieping van een meter diep, die toegepast moet worden, snel dichtslibt. Hoe hoog de drempel moet worden hangt af vanaf welke waterstand de nevengeul bij hogere waterstanden mee moet gaan stromen. Deze werkwijze kan ook helpen om bevers te ontmoedigen een dam te bouwen in een watergang.
Image
Alternatieve burchtlocatie bovenaanzicht
Afbeelding 1: Schematische tekening van een geschikte oever (bovenaanzicht). © D. Klees
Image
Alternatieve burchtlocatie dwarsdoorsnede
Afbeelding 2: Schematische tekening van een geschikte oever (dwarsdoorsnede). © D. Klees
Image
Alternatieve burchtlocatie
Afbeelding 3: Net aangelegde alternatieve buchtlocatie. © W. Overman

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Effectiviteit

Eenvoud

Bij de Werverweg in Wapenveld is in 2021 onder begeleiding van de ZDV een locatie geschikt gemaakt voor de bever met als doel dat deze dan niet meer onder de weg zou graven. Bij het geschikt maken van een alternatieve locatie icm een kunstburcht zijn er geen werende maatregelen getroffen op de locatie waar de bever beter niet kan graven. In december 2022 is geconstateerd dat de bever weer op de oude locatie oeverholen heeft gegraven. Het 'sturen' van de bever is hier dus niet gelukt. Totale kosten heb ik nog niet boven tafel.

Aanvullende informatie: de alternatieve locatie is naar weten niet in gebruik genomen door de bever.
Waar is het toegepast
Gelderland
Organisatie
Waterschap Vallei en Veluwe

Effectiviteit

Eenvoud

Het betreft de bouw en monitoring van een bever- kunstburcht gemaakt van stro en een aangelegde verhoogde oever als alternatieve locatie om een hol te graven.
Waar is het toegepast
Drenthe
Organisatie
ProRail ism vrijwilligers bever werkgroep
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Afsluiten van een deel van het leefgebied (graverij)

>

Om schade door graverij te voorkomen kan een deel van het leefgebied worden afgesloten met een bever-kerend raster. Deze methode kan alleen worden toegepast in watergangen van geringe dimensies en kan niet op grotere wateren worden toegepast. Daarbij wordt een raster in een watergang aangebracht, waarbij de gehele waterkolom met gaas afgesloten moet worden. Het gaas moet ook in de onderwaterbodem worden aangebracht, om te voorkomen dat de bevers onder het gaas door graven. Daarnaast moet het raster ook op de oevers doorlopen, anders lopen ze er eenvoudig omheen. Om te voorkomen dat de bevers een stuk over land lopen om alsnog om het raster heen te lopen, dient het raster minimaal 10 tot 20 meter (afbeelding 1) over land te lopen. Daarbij moet aan het eind van het raster, aan de kant vanwaar de bevers komen, het raster een stuk teruglopen zodat er een soort van fuik ontstaat.  Aanbevolen wordt om het hekwerk 1,2 meter hoog te maken. Daarnaast is het belangrijk om het gaas met een hoek van 90 graden ong. 30 cm op de grond door te laten lopen, aan de kant waar de bever vandaan komt (afbeelding 2). Dit voorkomt dat bevers onder het hekwerk gaan graven. Zet het gaas dat op de grond komt daarvoor goed vast met pinnen. Een meer onderhoudsvriendelijkere optie is om het raster 20 cm in te graven en ong. 30 cm onder de grond door te laten lopen. Het gaas dient een maaswijdte te hebben van maximaal 15 bij 15 cm. De draaddikte moet minimaal 2 mm zijn.

Meerdere ‘toevoerkanalen’

Als er voor de bevers meerdere mogelijkheden zijn om het deel waar de bevers weg gehouden moeten worden te bereiken, dan dienen al deze ‘toevoerkanalen’ afgesloten te worden. Dat kan deze methode in sommige situaties erg bewerkelijk maken.

Al onderdeel van beverterritorium geweest?

Bevers kunnen erg vasthoudend zijn. In het geval dat een deel van een gebied afgesloten moet worden dat ooit al een belangrijk onderdeel was van het leefgebied van de bevers die er verblijven, dan hebben bevers de neiging om beter hun best te doen om het afgesloten deel te bereiken. Dat kan ervoor zorgen dat ze verder om het raster gaan lopen dan gebruikelijk.

Image
Raster schematische tekening
Afbeelding 1: Schematische weergave hoe een afsluiting van een watergang voor bevers eruit kan zien (bovenaanzicht). © V. Dijkstra
Image
Beverwerend hekwerk
Afbeelding 2: Beverwerend raster. © R. Campbell-Palmer

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Damwand

>

Indien een hol of burcht op een ongewenste locatie is aangetroffen of men wil voorkomen dat bevers een hol of burcht gaan graven, is één van maatregelen die genomen kan worden het plaatsen van een stalen damwand. Deze metalen platen kunnen als vergrendelingssysteem in de grond worden geplaatst, om te voorkomen dat bevers (verder) gaan graven.
Het is belangrijk dat de damwand diep genoeg wordt aangebracht, zodat bevers er niet alsnog onderdoor kunnen graven. Het moet minimaal tot aan de bodem van de watergang worden geplaatst (afbeelding 1 en 2). Extra aandacht moet er zijn op de locaties waar een stalen damwand begint of eindigt. Op dergelijke locaties construeren bevers vaak een hol of burcht. 

Gebruik van hout

Houten damwanden en beschoeiingen zijn niet geschikt om het graven door bevers tegen te gaan. Ze knagen er doorheen. Hoe ouder de damwanden zijn hoe eenvoudiger dat gaat. Beschoeiingen zijn doorgaans niet diep in de waterbodem aangebracht en daarom graven bevers er eenvoudig onderdoor. Locaties met beschoeiingen kunnen ook juist aantrekkelijk zijn voor bevers om te graven, omdat doorgaans de beschoeiing ervoor zorgt dat er een grotere waterdiepte is.

Gebruik van plastic

Soms wordt verondersteld dat kwelschermen bevers kunnen tegenhouden. Die aanname is gevaarlijk, omdat kwelschermen vaak bestaan uit plastic schermen van doorgaans enkele millimeters dik. Voor bevers is het geen probleem om daar doorheen te knagen. Ook plastic planken bieden geen oplossing.

Image
Damwand plaatsen
Afbeelding 1: Damwanden die in de oever zijn geplaatst om graafschade te voorkomen. © R. Campbell-Palmer
Image
Gaas of damwand
Afbeelding 2: Illustratie van oever met damwand, waarbij de damwand tot aan de bodem van de watergang doorloopt. © D. Klees

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Gaas

>

Op kleine schaal

Indien een hol of burcht op een ongewenste locatie is aangetroffen of men wil voorkomen dat bevers een hol of burcht gaan graven, is één van maatregelen die genomen kan worden het plaatsen van gaas in de grond (maaswijdte maximaal 15x15 cm en draaddikte minimaal 2 mm).
Deze maatregel kan worden ingezet bij kleine structuren, bijvoorbeeld door gaas loodrecht achter een hol of burcht langs te plaatsen (zie afbeelding 1 en 2). Dit voorkomt dat bevers (verder) gaan graven.
Het is belangrijk dat het gaas diep genoeg in de grond wordt aangebracht, zodat bevers er niet alsnog onderdoor kunnen graven. Een diepte van 0,5 tot 1 meter onder het normale waterpeil wordt aangeraden, afhankelijk van de grootte van de waterpartij, het verloop van de waterbodem, het waterpeil en in hoeverre dit peil schommelt.

Op grotere schaal

Ook op grotere schaal kan gaas worden ingezet, bijvoorbeeld om een langer stuk oever te beschermen tegen bevers. Hierbij dient het gaas (bijvoorbeeld “asfaltwapening”) net onder het maaiveld geplaatst te worden (afbeelding 3). Om te voorkomen dat de bevers onder het gaas doorgraven, dient het minimaal tot 2 meter diepte door te lopen, of tot aan de bodem van de watergang. Er zijn varianten als het schuin wordt toegepast waarbij op het gaas een netwerk van plastic draden is aangebracht om het afschuiven van grond te verhinderen (afbeelding 4). Dit materiaal is echter een stuk duurder.

Gaas tegen de oever

Soms wordt gaas of betonnet tegen de oever geplaatst als er bijvoorbeeld nog geen begroeiing op de oever aanwezig is (zie foto 3), of als er geen ruimte is om in de oever zelf een verdediging aan te brengen. Als er houtige begroeiing aanwezig is, werkt dit niet goed. Bij het gebruik van gaas ontstaan vaak lekken bij bomen en struiken die op de overgang van land naar water groeien, waar de bevers dan vervolgens toch langs kunnen graven. Bij het toepassen van betonnet spelen dezelfde problemen. Daarnaast moet het gaas dan goed in de waterbodem worden aangebracht, omdat de bevers anders onder het gaas door graven. In dergelijke gevallen kan dan beter een verlenging van de oever worden toegepast, als daarvoor de ruimte aanwezig is. Daarvoor kan wel eerst gaas worden aangebracht, zoals hierboven beschreven, maar daar tegenaan wordt dan vervolgens een vooroever gelegd van minimaal 5 tot 10 meter lengte. Die oever moet dan plasdras worden, zodat het minder aantrekkelijk is voor bevers om erin te graven. Mochten ze er toch in gaan graven, dan stuiten ze vervolgens op het gaas. Dat ze dan net bij een lek in het gaas uitkomen is minder waarschijnlijk. 

Recente ontwikkelingen

Het verticaal aanbrengen van gaas is doorgaans niet zo maar met een kraan die een sleuf graaft uit te voeren. Wat vaak gebeurt is dat als de sleuf is gegraven deze al snel weer instort, vooral in zand en onder de grondwaterstand. Recent zijn een aantal pilots uitgevoerd om dit probleem op te lossen. De oplossing ligt in het zo kort mogelijk open houden van de sleuf, of het gaas in de grond brengen met speciale apparatuur.

Voor kleigronden is een langwerpige smalle metalen box van twee meter hoog ontwikkeld, waarin een rol gaas is bevestigd. Deze box wordt in een sleuf geplaatst en voor de box wordt de sleuf verlengd, waarna de box naar voren wordt getrokken, waarbij het gaas wordt uitgerold. De sleuf achter de box wordt vervolgens dichtgegooid (zie filmpje). Deze methode werkt waarschijnlijk niet op zandgrond omdat die grondsoort doorgaans sneller instort. Meer informatie is te verkrijgen op de website van GMB.

In Duitsland en in Nederland heeft men methoden ontwikkeld om flexibel gaas tot maximaal 4 meter diepte verticaal in de oever te brengen. Dit is ook toepasbaar in zandgronden. Puin in de grond en leidingen kunnen wel een probleem vormen. Er zijn twee bedrijven die deze methode aanbieden:

  • Dike Protection Systems BV

Dit systeem is in Duitsland ontwikkeld en wordt daar al jaren toegepast om te voorkomen dat bevers in kwetsbare oevers graven. Het gaas wordt tot een diepte van 4 m ingebracht door middel van een trilblok. Vanwege een speciale, al zeer lang in gebruik zijnde coating wordt een aantoonbare levensduur opgegeven van minimaal 120 jaar. Meer informatie is te vinden op de website van Dike Protection Systems.

  • B. Minekus Zuidland BV

Bij deze methode wordt het gaas de grond in gedrukt. De diepte die wordt gehaald bedraagt ruim 3 m, maar men verwacht ook 4 m te kunnen halen. Ook bij deze methode heeft het gaas vanwege een speciale coating een lange levensduur. Er wordt echter geen uitspraak gedaan hoe lang het gaas meegaat. Meer informatie is te vinden op de website van Minekus.

In 2022 heeft de Zoogdiervereniging van beide bedrijven een pilot-locatie bezocht om kennis te maken met de systemen. Verwacht wordt dat met beide systemen een oever goed beschermd kan worden tegen graverij door bevers. Wel werd waargenomen dat bij Minekus meer aandacht nodig is voor een voldoende grote overlap van de gaasstroken die worden ingebracht.

Image
Gaas of damwand
Afbeelding 1: Illustratie van oever met gaas, waarbij het gaas tot aan de bodem van de watergang doorloopt. © D. Klees
Image
Gaas in de grond
Afbeelding 2: Gaas in de grond om te voorkomen dat bevers (verder) graven. Om te voorkomen dat door roest het gaas relatief snel vergaat, kan gekozen voor roestvrij staal, al is dat een duurdere optie. © G. Schwab
Image
Gaas op oever
Afbeelding 3: Gaas aangebracht langs een oever bij de Dommel. Op het gaas wordt nog een afdeklaag aangebracht. © Waterschap De Dommel
Image
Gaas met plastic draden
Afbeelding 4: Gaas met daarop een open netwerk van plastic draden, waardoor grond beter op het gaas blijft liggen. Dit materiaal wordt gebruikt in het oosten van Duitsland. © V. Dijkstra

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Aanvullende informatie

Titel Beschrijving Link / Download Auteur
Gaas moet bever uit de Maasdijk houden Om de Maasdijk bij Hedel te beschermen tegen nieuwe schade door bevers, is een nieuw antigraafgaas geplaatst. Video: gaas in de Maasdijk Waterschap Rivierenland
Proef met beverwerend gaas in dijk In Ridderkerk is een proef ingezet met beverwerend gaas ter bescherming van wegen, keringen en watergangen. Video: beverwerend gaas Ridderkerk Waterschap Hollandse Delta

Het doden van bevers

>

Als een ernstig conflict niet op enigerlei wijze opgelost kan worden, dan kan het doden van bevers in beeld komen. Doorgaans moet daarvoor een escalatieladder doorlopen worden. Daarbij moet eerst onderzocht worden of minder ingrijpende handelingen het conflict kunnen oplossen.  Lukt dit technisch niet, of zijn de kosten daarvan onevenredig hoog, dan is het doden van bevers een optie. Toestemming om bevers te doden moet vanuit de provincie of vanuit RVO worden verkregen. Op dit moment (2021) is het alleen in Limburg mogelijk om onder voorwaarden bevers te doden.

Repeterend

Bij het doden van bevers moet bedacht worden dat vroeg of laat zich opnieuw bevers in het gebied gaan vestigen en de situatie zich gaat herhalen.

Wijze van doden

Als besloten is dat de bevers gedood gaan worden, dan kan dat met een vuurwapen. Ook kan besloten worden dat de dieren eerst gevangen worden met levendvangkooien om vervolgens met een vuurwapen gedood te worden. Het vervoeren van gevangen bevers naar bijvoorbeeld een dierenarts om de dieren vervolgens te laten inslapen wordt afgeraden, omdat al deze handelingen alleen maar meer stress voor de te dode dieren oplevert. Hoe bevers gedood mogen worden, wordt door de provincie vastgelegd.

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Opengraven en dichten

>

Calamiteit of niet?

Indien er sprake is van een hol of burcht op een ongewenst locatie (zie bijvoorbeeld afbeelding 1), dan dient deze uitgegraven en opgevuld te worden. Daarbij is het van belang om rekening te houden met het seizoen waarin het hol of de burcht wordt ontdekt. Is dit in de periode mei tot en met augustus, dan moet men er rekening mee houden dat er jongen aanwezig kunnen zijn. In dat geval moet tot september gewacht worden voordat ingegrepen kan worden. Uitzondering daarop is als een calamiteit dreigt te ontstaan die grote schade kan veroorzaken (breuk waterkering of instorten weg). Schakel in dat geval een beverdeskundige in.

Ontheffingsplichtig

Voor het verwijderen van een hol of een burcht is een ontheffing noodzakelijk. Bij een calamiteit kan deze achteraf worden aangevraagd. Indien geen sprake is van een calamiteit dan is een ontheffing vooraf aan de ingreep noodzakelijk. Deze moet worden aangevraagd bij RVO als het gaat om primaire waterkeringen in beheer bij het Rijk, hoofdwegen, spoorwegen, of hoofdwatervaarwegen. Als het gaat om andere belangen dan moet een ontheffing bij de provincie worden aangevraagd.

Werkwijze zonder calamiteit

  • Breng in kaart hoeveel ingangen het hol of de burcht heeft. 
  • Zet deze ingangen dicht met takken van ongeveer 5 cm doorsnede, op dusdanig wijze dat een bever er niet tussendoor kan zonder de takken door te knagen. Gebruik daarbij takken zonder bast zodat de bevers de takken niet als voedsel gebruiken. 
  • Controleer iedere ochtend of de takken zijn door geknaagd en vervang de door geknaagde takken. Blijf dit doen totdat de takken drie dagen niet zijn door geknaagd. 
  • Op die derde dag dat de takken ongemoeid zijn gebleven moet het hol of de burcht verwijderd worden, waarbij dusdanig gewerkt wordt dat in het geval er toch nog bevers aanwezig zijn, deze veilig weg kunnen komen (zie onder).  
  • Bij een zandige oever kan gebruik worden gemaakt van schoppen en/of een graafmachine. Bij een kleiige oever wordt een graafmachine gebruikt. Let er op dat men bij het gebruik van een graafmachine niet op het hol of de burcht gaat staan. 

Werkwijze bij hol of burcht

Hol: graaf de gang open vanaf de waterkant de oever in (afbeelding 2 en 3). Doe dat met een graafmachine op een dusdanige lage snelheid dat een eventueel aanwezige bever ongedeerd kan wegkomen. Vul het open gegraven hol op.

Burcht: trek met de hand een gat in de burcht om eventueel aanwezige bevers eruit te jagen. Gebruik daarbij een zaklamp ter controle. Als het gelukt lijkt te zijn om de bevers uit de burcht te jagen gebruik dan een graafmachine om de takkenhoop te verwijderen en de gang richting het water uit te graven. Doe dat met een graafmachine op een dusdanige lage snelheid dat een eventueel toch nog aanwezige bever ongedeerd kan wegkomen. Vul het open gegraven deel op.

Toch nog bevers aanwezig?

Wordt tijdens het werk geconstateerd dat er toch nog een bever in het hol of de burcht aanwezig is, stop dan met de graafmachine en geef de bever de ruimte om te vertrekken. Vertrekt de bever niet vanzelf, probeer dan met stokken voorzichtig de bevers te verdrijven. Werkt dat ook niet omdat de holten nog te ver in de bodem lopen, ga dan in zandgrond voorzichtig te werk met schoppen. In kleigrond kan dan heel voorzichtig met de graafmachine verder worden gewerkt en voorgaande beschreven handelingen worden herhaald. Ga niet met de graafbak van de graafmachine op het dak van de holte stampen om de bever eruit te jagen, omdat anders het gevaar bestaat dat het dak van de holte op de bever stort.

Gebruik van vulmateriaal

Als het niet noodzakelijk is om de gehele ruimte uit te graven en op te vullen kan ook volstaan worden met het deels opvullen met zwelklei-achtig materiaal zoals bentoniet of demmer.

Werkwijze bij calamiteit

  • Schakel een beverdeskundige in.
  • De beverdeskundige zorgt, indien daar nog tijd voor is,  voor een dusdanige verstoring dat de bevers op eigen gelegenheid gaan verhuizen. Dat kan door een hol of een burcht voorzichtig open te maken. Door ervoor te zorgen dat de bevers zelf verhuizen wordt voorkomen dat er in geval er sprake is van de aanwezigheid van kleine jongen, deze jongen verlaten gaan worden en vervolgens opgevangen moeten worden (zorgplicht).
  • Vul na de verhuizing de open gemaakte ruimte op met geschikt materiaal (zie ook boven).

Andere kwetsbare locaties

Bij het opengraven van holen en burchten moet bedacht worden dat bevers waarschijnlijk opnieuw een hol of burcht gaan construeren en dat dit in dezelfde oever kan gebeuren, of op een andere kwetsbare locatie. Daarom is het verstandig om het beverterritorium nader in kaart te brengen en te kijken of er kwetsbare locaties zijn die extra aandacht verdienen (controle op graven en aanpassingen zodat schade niet meer mogelijk is) en locaties die dusdanig aangepast kunnen worden dat de bevers een goed alternatief hebben en zo de kans dat ze weer op een kwetsbare locatie gaan graven kleiner wordt.

Image
Instorting beverhol
Afbeelding 1: Holen van bevers zijn moeilijk te vinden, omdat de ingang zich doorgaans onder water bevindt. Soms wordt de aanwezigheid van een hol duidelijk nadat (delen van) het dak instort. In dit geval ontstaat een gevaarlijke situatie omdat het hol zich onder een schouwpad bevindt en mens en machine kunnen wegzakken. M. Rothengatter
Image
Instorting beverhol bij weg
Afbeelding 2: Gevaarlijke situatie die is ontstaan door een hol onder een weg. © H. Ticheler
Image
Open gegraven holenstelsel bever
Afbeelding 3: Open gegraven holenstelsel van bever in oever met schouwpad. © M. Rothengatter
Image
Open gegraven holenstelsel primaire waterkering
Afbeelding 4: Holenstelsel dat over een lengte van 20 meter wordt open gegraven in een primaire waterkering, met behulp van twee graafmachines. V. Dijkstra

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Schrikdraad (graafschade)

>

Bij kleine geïsoleerde waterpartijen (zoals visvijvers) kan het goed werken om met behulp van schrikdraad bevers uit een waterpartij te houden (afbeelding 1). Het is echter een onderhoudsgevoelige methode. De draden moeten vrij blijven van vegetatie om goed te kunnen werken. De onderste draad mag niet hoger aangebracht worden dan 15 cm boven het maaiveld. Daarna volgt nog een draad op 25 cm.

Image
Schrikdraad beverwerend
Afbeelding 1: Beverwerend schrikdraad. © Rob Voesten

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Stenen

>

Indien een hol of burcht op een ongewenste locatie is aangetroffen, of men wil voorkomen dat bevers een hol of burcht gaan graven, is één van maatregelen die genomen kan worden het plaatsen van stenen op de oever (afbeelding 1 en 2). Gebruik hiervoor grote stenen en laat de stenen doorlopen tot in de bodem van de waterloop, tot een diepte van 0,5 tot 1 meter in de bodem. Bij gebruik van te kleine stenen kunnen bevers deze verplaatsen.

Beton

Als betonplaten worden toegepast, dan is het van belang dat deze goed in de waterbodem zijn aangebracht, anders graven de bevers er onderdoor en gebruiken de betonplaten als dak van hun dagrustplaats.

Image
Stenen op oever
Afbeelding 1: Het aanbrengen van stenen op de oever om het graven van bevers te voorkomen. Hier is gebruik gemaakt van een ondergrond van betonijzer. Het gebruik van grotere stenen dan op deze foto kan voorkomen dat bevers de stenen verplaatsen om alsnog te graven. De stenen tot in de bodem (0,5 tot 1 meter) van de watergang laten doorlopen kan voorkomen dat de bevers net onder de aangebrachte stenen alsnog een hol graven. © G. Schwab
Image
Stenen bodem bekleding
Afbeelding 2: Weergave hoe stenen tot aan de bodem van een watergang aangebracht dienen te worden om te voorkomen dat bevers onder de stenen doorgraven. © D. Klees

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Uit productie halen van een oever (i.v.m. hol/burcht)

>

Om schade aan voertuigen en mensen te voorkomen, kan overwogen worden om aan een oever een ander gebruik toe te kennen. Bijvoorbeeld van landbouwkundig gebruik naar een natuurfunctie (afbeelding 1). Een strook van 5 tot 10 meter langs de oever kan al veel problemen oplossen, vooral als een verlaging van het maaiveld wordt doorgevoerd tussen deze oeverstrook en het (landbouwkundige) gebruik van het naastliggende perceel. Als dit op de juiste wijze wordt uitgevoerd, dan zullen bevers niet verder graven, omdat het dak instort. Een verlaging die er voor zorgt dat het maaiveld maximaal 30 cm boven de gemiddelde grondwaterstand komt te liggen, volstaat waarschijnlijk. Er kan ook een greppel tussen de oever en het perceel worden aangebracht, maar die moet nagenoeg het gehele jaar droog staan en niet in contact staan met stromende wateren en mee gaan stromen, anders bouwen bevers er een dam en graven dan misschien alsnog onder het perceel. Door de vrijkomende grond bij het aanleggen van de verlaging op de strook vlak langs de oever te deponeren, waarbij een plaatselijke verhoging met steile oevers wordt gecreëerd, ontstaat voor bevers tevens een ideale locatie om te graven en wordt de kans dat in andere (kwetsbare) oevers wordt gegraven kleiner.

Image
Oever uit productie
Afbeelding 1: Een beekoever die uit landbouwkundig gebruik is gehaald en waarvan de oevers dusdanig glooiend zijn aangelegd dat de bevers er hoogstwaarschijnlijk niet meer gaan graven. © W. Overman

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Vangen en verplaatsen bevers

>

Vangen en verplaatsen van bevers

Het vangen (afbeelding 1) en verplaatsen van bevers kan een mogelijkheid zijn om op korte termijn een conflict op te lossen. 

Tijdelijke opvang

Daarbij worden de dieren, totdat de familie compleet is, opgevangen op een daarvoor geschikte, nog in te richten locatie. Als de familie compleet is, dan wordt deze in een geschikt leefgebied, waar nog geen bevers voorkomen, losgelaten. Het aantal terreineigenaren of -beheerders waar een beverfamilie welkom is, neemt echter langzaamaan af. Deels omdat in steeds meer gebieden al bevers leven, deels omdat men zich zorgen maakt over de eventuele gevolgen en verantwoordelijkheden. De meeste kans maakt men bij natuurbeschermingsorganisaties. Als de verplaatsing buiten de provincie waar het conflict is opgetreden moet plaatsvinden, dan moet ook toestemming verkregen worden van de betreffende provincie. Er wordt ingeschat dat medewerking van andere provincies erg klein zal zijn. Een deel van de provincies heeft zelf al voldoende bevers binnen haar grenzen. De andere provincies zullen vanwege de mogelijke conflicten die bevers kunnen veroorzaken waarschijnlijk niet meewerken.

Loslaten in rivier

Soms worden bevers in de provincies met de grote rivieren weggevangen en losgelaten in de rivier. Als het daarbij gaat om een enkele bever hoeft dat niet zo’n groot probleem te zijn, omdat de rivieren al natuurlijke verspreidingswegen voor bevers zijn. Als het om meerdere bevers gaat, dan is dat eigenlijk ongewenst, omdat dit een enorme verstoring kan betekenen voor de bevers die een territorium in het buitendijkse deel van de grote rivieren hebben. In 2021 zijn nagenoeg alle aanwezige buitendijkse biotopen langs de grote rivieren al door bevers bezet.

Sterke binding met territorium

Als bevers worden verplaatst dan heeft dit geen zin als dit op relatief korte afstand van de vang locatie is. Bevers hebben een sterke binding met hun territorium en zwemmen tientallen kilometers om weer terug te keren naar dat territorium. Het verplaatsen naar een ander watersysteem is dan de beste oplossing.

Repeterend

Het wegvangen van de bevers uit een territorium levert een directe oplossing voor de korte termijn.  Op de langere termijn is het echter geen oplossing zonder aanvullende maatregelen te nemen. Omdat er in de omgeving vaak meer bevers zitten, zal een leeg territorium snel weer worden bezet. Uiteindelijk moet de situatie nader geanalyseerd worden om binnen dat beverterritorium bij voorkeur naar een werkwijze of inrichting te komen, waarbij het conflict op een meer duurzame wijze wordt opgelost. Wordt dit niet gedaan dan zal de situatie die het conflict veroorzaakt zich hoogstwaarschijnlijk gaan herhalen.

Image
Schrikdraad vangen en verplaatsen
Afbeelding 1: Met schrikdraad afgezet deel van een beverleefgebied, waarbij bevers worden weggevangen met behulp van een kooi. © R. Voesten

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Verkleinen waterdiepte

>

In enkele gevallen kan het misschien een oplossing zijn om schade te voorkomen door de waterdiepte dusdanig te verlagen dat het gebied niet meer geschikt is als leefgebied voor bevers. Daarvoor moet de waterstand zoveel als mogelijk worden verlaagd, of de bodem van een watergang worden verhoogd. Dit kan niet worden toegepast in watergangen die onderdeel zijn van een stromend systeem. Bevers kunnen op het verlagen van de waterdiepte namelijk reageren met het bouwen van dammen om de waterdiepte weer te vergroten. Ook zijn ze soms in staat waterbodems over grotere lengte uit te diepen door modder vanaf de bodem op de kant te deponeren. Dit is bijvoorbeeld waargenomen in landbouwsloten in het oosten van Duitsland. Daarnaast leven in en langs de watergangen vaak ook andere flora- en fauna soorten die bescherming genieten. Dan kan het zijn dat er een ontheffing van de wet Natuurbescherming nodig is om dit toe te kunnen passen, waarbij het dan de vraag is of de ontheffing wordt verleend. Mogelijk kan deze methode wel werken in meer gesloten systemen zoals langs sommige spoortaluds.

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Verlagen of verflauwen oever

>

Om te voorkomen dat bevers een hol of burcht in of op een oever construeren waar ze eventueel al eerder hebben gegraven, kan de betreffende oever verlaagd of verflauwd worden om deze onaantrekkelijk te maken om in te graven. 

Verlaging oever

Een verlaging moet dusdanig worden uitgevoerd dat er voor de bevers te weinig ruimte overblijft om boven de grondwaterstand een kamer uit te kunnen graven (afbeelding 1). Als het maaiveld over een breedte van vijf tot tien meter maximaal ongeveer 30 cm boven het waterpeil komt te liggen, dan zal de kans op het graven door bevers verkleind worden. Daarbij moet waarschijnlijk rekening gehouden worden met de draagkracht van de bodem en het gewicht van machines die eventueel over de oever moeten rijden. Bij te slappe bodems bestaat de kans dat zware machines wegzakken. Het gebruik van lichte machines of dubbele banden kan hier dan een oplossing zijn.

Verflauwing oever

Bij verflauwing van de oever moet het talud onder en boven water dusdanig worden uitgevoerd dat er voor de bevers geen steilkantjes ontstaan waar ze eenvoudig een begin van een hol kunnen graven (afbeelding 2). Hoe flauwer het talud verloopt, hoe kleiner de kans dat bevers er gaan graven. Een talud van 1:3 of flauwer geeft een bever minder geschikte locaties om te graven dan een talud van 1:2 of 1:1. Deze methode is goed toe te passen als er meer ruimte is.

Uitkijken bij baggeren!

Eens in de zoveel jaar is het soms nodig om een watergang te baggeren. Daarbij moet langs kwetsbare oevers goed opgelet worden dat er onder water geen steilranden ontstaan, anders ontstaan alsnog ideale onderwateroevers waar bevers gaan graven. In dat geval beginnen bevers holen onder water te graven tot op enkele meters van de oever.

Image
Verlagen oever
Afbeelding 1: Het verlagen van een oever om deze voor bevers minder aantrekkelijk te maken om in te graven. © D. Klees​​​​​
Image
Verflauwen oever
Afbeelding 2: Het verflauwen van een oever om deze voor bevers minder aantrekkelijk te maken om in te graven. Deze optie is met name geschikt als er meer ruimte is om de oever aan te passen. © D. Klees

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Verleggen watergang

>

Indien er sprake is van een watergang die dicht bij een weg ligt of tegen de teen van een waterkering, of spoordijk, kan ervoor gekozen worden om de watergang te verleggen, of de oever te verlengen, waardoor er meer ruimte ontstaat tussen de oever en de kwetsbare locatie (afbeelding 1). Bevers graven over het algemeen niet verder dan 10 tot 15 meter van de waterkant. Met het oog op eventuele uitzonderingen en om zoveel mogelijk risico’s te vermijden is het advies om 15 tot 20 meter aan te houden. Vermijd daarnaast dat de oever begroeid met bomen of struiken. Bedenk echter dat ook in oevers die alleen met riet of ruigte is begroeid, ook door bevers gegraven kan worden. Dit alles geldt ook binnendijks als daar watergangen binnen 15 tot 20 meter van de teen van een waterkering aanwezig zijn. Bij het verlengen van de oever kan ook gaas toegepast worden tussen de oude oever en de aangebrachte grond.

Image
Verlegde watergang ivm dijkschade
Afbeelding 1: Weergave van de ligging van een watergang voor (links) en na (rechts) het verplaatsen van die watergang om te voorkomen dat bevers in de voet van een waterkering graven. © D. Klees

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.

Verstoren van bevers

>

Verstoren van bevers kan een korte termijn  oplossing zijn om verdere schade te vermijden. In principe is hier een ontheffing van de wet Natuurbescherming nodig. Bij een calamiteit kan direct ingegrepen worden en de bevers worden verjaagd door het hol of de burcht open te graven. Achteraf wordt dan een ontheffing geregeld. Of een bepaalde situatie een calamiteit is, wordt beoordeeld door bijvoorbeeld een dijkgraaf of een burgemeester.

Repeterend

Uiteindelijk moet de situatie nader geanalyseerd worden om binnen dat beverterritorium bij voorkeur naar een werkwijze of inrichting te komen, waarbij het conflict op een meer duurzame wijze wordt opgelost. Wordt dit niet gedaan dan zal de situatie die het conflict veroorzaakt zich hoogstwaarschijnlijk gaan herhalen.

Beverprotocollen

Voor organisaties die verwachten veel met bevers te maken te gaan krijgen, kan het handig zijn om via een door de provincie goedgekeurd beverprotocol nadere afspraken te maken hoe gehandeld wordt bij bepaalde conflicten. Voordeel daarvan is dat niet telkens bij een bepaald conflict opnieuw de gehele procedure rond een ontheffingsaanvraag doorlopen moet worden.

Wat vind je van deze oplossing?

Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol

Er zijn nog geen ervaringen met deze oplossing gemeld.
Geef uw eigen ervaring met deze oplossing door aan ons.