Hieronder vind je een aantal suggesties voor mogelijke oplossingen voor dit knelpunt. Klik op een item voor een gedetailleerde uitleg.
Indien een watergang wordt afgedamd door bevers, dan kan het toepassen van een zogenaamde ‘beaver deceiver’ een oplossing zijn. Daarbij wordt een buis door de dam gelegd, die de afvoer van water verzorgt. Om de beste resultaten te verkrijgen is ervaring wel een pré.
Vaak wordt een dubbelwandige polyethyleen (PE) buis gebruikt met een doorsnede van 25 tot 40 cm (afhankelijk van de hoeveelheid af te voeren water). Het voordeel van een dubbelwandige PE buis ten opzichte van een enkelwandige PE buis is dat deze hydrodynamisch effectiever is en daardoor beter op zijn plek blijft liggen. PVC buizen zijn ook te gebruiken, maar vooral bij grotere maten (≥ 30 cm) zijn dubbelwandige PE buizen aanzienlijk lichter en daardoor makkelijker te installeren. Een lengte van 10 tot 15 m is noodzakelijk om de beste resultaten te behalen, want hoe verder de instroom van de buis van de dam ligt, hoe groter de kans op succes is. Bij het gebruik van een dubbelwandige buis dienen op regelmatige afstand eerst gaten door beide wanden geboord te worden om te voorkomen dat de buis (deels) gaat drijven.
Om te voorkomen dat de bevers bij de instroomopening van de buis kunnen komen, wordt deze afgeschermd met een filter. Dit filter wordt gemaakt van gaas van 15 x 15 cm met een draaddikte van ongeveer 5 mm. Het gebruik van een kleinere maasgrootte wordt afgeraden om het blijven hangen van drijvend materiaal zoveel als mogelijk te voorkomen. De vorm kan cilindervormig zijn of vierkant, maar moet geheel gesloten rond de instroomopening worden aangebracht. De afmeting van het filter hangt af van de grootte van de watergang en de buis en ligt doorgaans tussen de één en twee meter.
Soms wordt gebruik gemaakt van pvc buizen waarbij de instroomopening niet wordt afgeschermd met een filter, maar wordt het bovenstroomse deel van de buis geperforeerd om meerdere instroomopeningen te creëren.
Maak een geul in de dam waar de buis in komt te liggen. Leg daarbij de buis op de gewenste waterhoogte op dusdanige wijze dat de buis benedenstrooms ongeveer 50 cm uit de dam steekt (afbeelding 1 en 2). Zo komt de instroomopening van de buis ver van de dam te liggen. Soms kan het beter werken om de buis niet door de dam te leggen, maar als een bypass naast de dam (afbeelding 3 en 4). Monteer vervolgens het filter om de instroomopening van de buis, waarbij de instroomopening gecentreerd in het filter komt. Bevestig deze constructie zodanig dat deze niet van zijn plek kan komen. Zorg dat ook halverwege de lengte van de buis een goede bevestiging met de waterbodem komt om de constructie stabiel te maken. Dit geldt vooral als de flexibelere PE buizen worden gebruikt.
Als de hoogte van het water door de seizoenen variabel moet zijn, dan kan op de instroom opening een haakse bocht worden geplaatst die versteld kan worden voor de gewenste waterhoogte.
Indien er meer water door de buis moet dan de maat toelaat, dan kan gebruik worden gemaakt van twee naast elkaar geplaatste buizen. Bij continue lage afvoeren kan het gebruik van een kleinere buis worden overwogen.
Als het water uit de uitstroomopening vrij naar beneden kan vallen waarbij een kleine waterval ontstaat, reageren bevers soms door deze zijde af te dammen. Dat kan voorkomen worden door de uitstroom af te dekken met een horizontaal licht gebogen gaas, zodat de bevers niet bij de uitstroomopening kunnen komen (afbeelding 5).
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol
| Titel | Beschrijving | Link / Download | Auteur |
|---|---|---|---|
| Bevers zorgen voor hoge waterstanden in Tongelreep en Keersop | Bevers zorgen voor hoge waterstanden in Tongelreep en Keersop tijdens de extreem droge zomer van 2022. | Bevers in Tongelreep en Keersop 2022.pdf | Jacques van Kessel & Evert Houniet |
De overlast die een dam veroorzaakt kan soms opgelost worden door de dam te verlagen naar een meer acceptabele hoogte. Als daarvoor meer dan 10 tot 15 cm verlaging van de dam noodzakelijk is, dan kan het verstandig zijn om het in meerdere stappen te doen. Dit kan met een hark (afbeelding 1), of met een kraan(tje). Met een kraan(tje) loopt men waarschijnlijk wel meer kans de integriteit van de dam dusdanig te beschadigen dat deze bij hoge waterafvoeren sneller wegspoelt. Vaak bouwen bevers een dam in de winter hoger op omdat we in Nederland een onnatuurlijke peilregime hanteren, waarbij de waterstanden in de winter lager gehouden worden dan de waterstanden in de zomer. Voor de bever is het om meerdere redenen juist belangrijk om in de winter een relatief hoge waterstand te hebben. Als een wat hogere waterstand in de winter acceptabel is maar in de zomer niet, dan kan ervoor gekozen worden om in het voorjaar de dam te verlagen. Soms kan het helpen deze ingreep te combineren met het aanbrengen van een stroomdraad boven of voor de dam langs, maar bevers kunnen een manier vinden om die te ontwijken. Als de dam in de winter vervolgens weer wordt verhoogd kan gekeken worden of de hoogte acceptabel is, of enigszins weer moet worden verlaagd. Waarna in het voorjaar de dam indien noodzakelijk weer wordt verlaagd.
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol
Als alle andere methoden niet werken dan kan het noodzakelijk zijn om een dam helemaal te verwijderen. Het kan per provincie verschillen of een dam verwijderd mag worden. Soms is dit geregeld via een beverprotocol. Als de dam de functionaliteit van een hol of burcht beïnvloed, dan kan het noodzakelijk zijn om een ontheffing te regelen. Dit dient nagevraagd te worden bij de betreffende provincie.
Het verwijderen van een dam kan met een hark of vork, of met een kraan (afbeelding 1). Waarschijnlijk reageren de bevers met het opnieuw opbouwen van de dam. Daarom is het aan te bevelen om het materiaal waarmee de dam is opgebouwd niet op de oever te leggen, maar af te voeren, of wat verder van het water achter te laten. Er zijn voorbeelden waarbij bevers het opnieuw opbouwen van een dam langdurig volhouden. Soms ook op een locatie waar nog meer schade ontstaat. Een andere oplossing verdient daarom de voorkeur.
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol
Als een ernstig conflict niet op enigerlei wijze opgelost kan worden, dan kan het doden van bevers in beeld komen. Doorgaans moet daarvoor een escalatieladder doorlopen worden. Daarbij moet eerst onderzocht worden of minder ingrijpende handelingen het conflict kunnen oplossen. Lukt dit technisch niet, of zijn de kosten daarvan onevenredig hoog, dan is het doden van bevers een optie. Toestemming om bevers te doden moet vanuit de provincie of vanuit RVO worden verkregen. Op dit moment (2021) is het alleen in Limburg mogelijk om onder voorwaarden bevers te doden.
Bij het doden van bevers moet bedacht worden dat vroeg of laat zich opnieuw bevers in het gebied gaan vestigen en de situatie zich gaat herhalen.
Als besloten is dat de bevers gedood gaan worden, dan kan dat met een vuurwapen. Ook kan besloten worden dat de dieren eerst gevangen worden met levendvangkooien om vervolgens met een vuurwapen gedood te worden. Het vervoeren van gevangen bevers naar bijvoorbeeld een dierenarts om de dieren vervolgens te laten inslapen wordt afgeraden, omdat al deze handelingen alleen maar meer stress voor de te dode dieren oplevert. Hoe bevers gedood mogen worden, wordt door de provincie vastgelegd.
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol
Er zijn meerdere pogingen gedaan om met behulp van jerrycans, die aan een draad of balk boven een dam hangen (afbeelding 1), een beverdam laag te houden. Dit hielp vaak tijdelijk, maar uiteindelijk trokken de bevers zich meestal niets van de jerrycans aan om de dam verder op te bouwen.
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol
Er zijn meerdere pogingen gedaan om met behulp van schrikdraad een beverdam laag te houden (afbeelding 1). Uiteindelijk lukte het de bevers altijd om de schrikdraden te omzeilen of ‘uit te schakelen’ en de dam verder op te bouwen.
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol
Om natschade door dammenbouw aan de omgeving te voorkomen, kan overwogen worden om aan een oever een ander gebruik toe te kennen (afbeelding 1). Bijvoorbeeld van landbouwkundig gebruik naar een natuurfunctie. Hoe breed de strook langs de oever dan moet zijn, hangt af van het verhang van de watergang en het reliëf in de omgeving. Daar waar een water diep in het landschap ligt, zal deze strook minder breed hoeven te zijn, dan in een heel vlak landschap.
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol
Vangen en verplaatsen van bevers
Het vangen (afbeelding 1) en verplaatsen van bevers kan een mogelijkheid zijn om op korte termijn een conflict op te lossen.
Daarbij worden de dieren, totdat de familie compleet is, opgevangen op een daarvoor geschikte, nog in te richten locatie. Als de familie compleet is, dan wordt deze in een geschikt leefgebied, waar nog geen bevers voorkomen, losgelaten. Het aantal terreineigenaren of -beheerders waar een beverfamilie welkom is, neemt echter langzaamaan af. Deels omdat in steeds meer gebieden al bevers leven, deels omdat men zich zorgen maakt over de eventuele gevolgen en verantwoordelijkheden. De meeste kans maakt men bij natuurbeschermingsorganisaties. Als de verplaatsing buiten de provincie waar het conflict is opgetreden moet plaatsvinden, dan moet ook toestemming verkregen worden van de betreffende provincie. Er wordt ingeschat dat medewerking van andere provincies erg klein zal zijn. Een deel van de provincies heeft zelf al voldoende bevers binnen haar grenzen. De andere provincies zullen vanwege de mogelijke conflicten die bevers kunnen veroorzaken waarschijnlijk niet meewerken.
Soms worden bevers in de provincies met de grote rivieren weggevangen en losgelaten in de rivier. Als het daarbij gaat om een enkele bever hoeft dat niet zo’n groot probleem te zijn, omdat de rivieren al natuurlijke verspreidingswegen voor bevers zijn. Als het om meerdere bevers gaat, dan is dat eigenlijk ongewenst, omdat dit een enorme verstoring kan betekenen voor de bevers die een territorium in het buitendijkse deel van de grote rivieren hebben. In 2021 zijn nagenoeg alle aanwezige buitendijkse biotopen langs de grote rivieren al door bevers bezet.
Als bevers worden verplaatst dan heeft dit geen zin als dit op relatief korte afstand van de vang locatie is. Bevers hebben een sterke binding met hun territorium en zwemmen tientallen kilometers om weer terug te keren naar dat territorium. Het verplaatsen naar een ander watersysteem is dan de beste oplossing.
Het wegvangen van de bevers uit een territorium levert een directe oplossing voor de korte termijn. Op de langere termijn is het echter geen oplossing zonder aanvullende maatregelen te nemen. Omdat er in de omgeving vaak meer bevers zitten, zal een leeg territorium snel weer worden bezet. Uiteindelijk moet de situatie nader geanalyseerd worden om binnen dat beverterritorium bij voorkeur naar een werkwijze of inrichting te komen, waarbij het conflict op een meer duurzame wijze wordt opgelost. Wordt dit niet gedaan dan zal de situatie die het conflict veroorzaakt zich hoogstwaarschijnlijk gaan herhalen.
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol
Verstoren van bevers kan een korte termijn oplossing zijn om verdere schade te vermijden. In principe is hier een ontheffing van de wet Natuurbescherming nodig. Bij een calamiteit kan direct ingegrepen worden en de bevers worden verjaagd door het hol of de burcht open te graven. Achteraf wordt dan een ontheffing geregeld. Of een bepaalde situatie een calamiteit is, wordt beoordeeld door bijvoorbeeld een dijkgraaf of een burgemeester.
Uiteindelijk moet de situatie nader geanalyseerd worden om binnen dat beverterritorium bij voorkeur naar een werkwijze of inrichting te komen, waarbij het conflict op een meer duurzame wijze wordt opgelost. Wordt dit niet gedaan dan zal de situatie die het conflict veroorzaakt zich hoogstwaarschijnlijk gaan herhalen.
Voor organisaties die verwachten veel met bevers te maken te gaan krijgen, kan het handig zijn om via een door de provincie goedgekeurd beverprotocol nadere afspraken te maken hoe gehandeld wordt bij bepaalde conflicten. Voordeel daarvan is dat niet telkens bij een bepaald conflict opnieuw de gehele procedure rond een ontheffingsaanvraag doorlopen moet worden.
Heb je ervaring met het toepassen van deze oplossing? Geef je ervaringen dan graag door. Voor iemand die twijfelt om deze oplossing toe te passen zijn deze ervaringen zeer waardevol